اقسام سوره ها:
Normal
0
false
false
false
EN-US
X-NONE
FA
MicrosoftInternetExplorer4
/* Style Definitions */
table.MsoNormalTable
{mso-style-name:"Table Normal";
mso-tstyle-rowband-size:0;
mso-tstyle-colband-size:0;
mso-style-noshow:yes;
mso-style-priority:99;
mso-style-qformat:yes;
mso-style-parent:"";
mso-padding-alt:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt;
mso-para-margin:0cm;
mso-para-margin-bottom:.0001pt;
mso-pagination:widow-orphan;
font-size:10.0pt;
font-family:"Times New Roman","serif";}
تعداد سوره های قرآنی که (114) میرسد به 4 چهار قسم تقسیم شده مطول، مئین، مثانی، و مفصل. الف – مطول: یعنی سوره های دراز و طویل که هفت سوره است. بقره، آل عمران، مائده، انعام، اعراف، و انفال. ب – مئین: یعنی سوره های که آیات آنها زیاتر از صد باشد. ج – مثانی: یعنی سوره های که آیات آنها کمتر از صد باشد. و از این سبب میگویند که نسبت به سوره های مطول و مئین زیاد تکرار و قرائت میشود. د – مفصل: عبارت است از سوره های کوتاه که در قسمت آخر قرآن نوشته میشود و از این لحاظ مفصل میگویند که بسبب مختصر و کوتاه بودن زود زود توسط بسم الله جدا میشوند. و این سوره ها از از سوره حجرات شروع و با آخر قرآن ختم میگردد.[1] مکی و مدنی بودن سوره ها: برای درک بیشتر کتاب خدا لازم است انسان مکی و مدنی قرآن را بشناسد زیرا وقتی که انسان مکان و مناسبت زمان صدور امری را بداند فهمش نسبت بدان چیز عمیق‌تر و تصورش دقیق‌تر خواهد بود، مقصود از مکی قسمتی از قرآن است که در عهد اول نبوت بر رسول‌الله صلی الله علیه وسلم نازل شده است یعنی زمانی که رسول‌الله صلی الله علیه وسلم در مکه بودند و مشرکان را به یکتاپرستی و مسائل کلی انسانی دعوت می‌کردند و همه‌ی مخاطبان یا غالب آنان کافر و منکر بودند، آیاتی که در زمان پیش از هجرت نازل شده چه در خود مکه و چه در خارج از مکه، مکی به شمار می‌روند. و مقصود از آیات مدنی قسمتی از قرآن است که در عهد دوم نبوت رسول‌الله صلی الله علیه وسلم یعنی هنگامی که مسلمانان قدرتی یافته و برای خود دولتی تشکیل داده بودند، نازل شده است. در این آیات مسلمانان و مؤمنان مورد خطاب هستند و قوانین اجتماعی و تعالیم اخلاقی که باید بین آنها اجرا شود فروآمده است. علمای اسلام عنایت فراوانی به تشخیص مکی و مدنی داشته و دارند و در این مورد اوقات زیادی را صرف تحقیق و تتبع آن کرده‌اند اما در نتیجه آن اختلاف نظر دارند که در اینجا نزدیکترین قول به صواب را می‌آوریم. طبق این قول تعداد سوره‌هایی که در مدینه نازل شده است بیست است: 1- بقره، 2- آل‌عمران، 3- نساء، 4- مائده، 5- انفال، 6- توبه، 7- نور، 8- احزاب، 9- محمد، 10- فتح، 11- حجرات، 12- حدید، 13- مجادله، 14- حشر، 15- ممتحنه، 16- جمعه، 17- منافقون، 18- طلاق، 19- تحریم، 20- نصر و تعداد سوره‌های مورد اختلاف دوازه است 1- فاتحه، 2- رعد، 3- رحمن، 4- صف، 5- تغابن، 6- مطففین، 7- قدر، 8- بینه، 9- زلزله، 10- اخلاص، 11- فلق، 12- ناس. و بقیه‌ی سوره‌های قرآن بالا تفاق مکی است. خصوصیات وویژگیهای سوره ها: الف : ویژگیهای مکی : 1- از جهت ضوابط الف ـ هر سورهای که در آن سجده باشد مکی است. ب ـ هر سورهای که در آن (یأیها الناس) باشد و (یأیها الذین امنوا) نباشد مکی است جز سورهی حج که مکی است و در آخر آن (یأیها الذین امنوا) آمده است. ج ـ هر سورهای که در آن لفظ (کلا) آمده است مکی است. و در نیمه‌ی اول قرآن لفظ کلا اصلا نیامده است. د ـ هر سورهای که با حروف مقطعه شروع شده بجز بقره و آل‌عمران مکی است و در سورهی رعد اختلاف است. 2- از جهت موضوع الف ـ هر سورهای که در آن قصه آدم و ابلیس آمده بجز بقره مکی است. ب ـ هر سورهای که در آن قصه‌‌ی امتها و پیامبران گذشته است بجز بقره وآل‌عمران مکی است. ج ـ در سوره‌های مکی مورد خطاب در غالب کفارند. د ـ در سوره‌های مکی اصول شرع و توحید و دلائل آن و دعوت به فضائل آمده و مقدار کمی هم از تفصیلات قانونی در آنها صحبت شده است. هـ ـ در سوره‌های مکی غالب آیات کوتاه هستند. اما سوره‌های مدنی که بعد از استقرار دولت اسلامی نازل شدند، احکام و حدود و کفارات و تعلیمات اخلاقی و اجتماعی در آنها بیان شده است، آیات آنها غالبا طولانی و خود سوره‌ها نیز غالبا طولانی هستند. از ویژگیهای موضوعی آنها می‌توان خطاب به مومنان، مجادله با اهل کتاب، و کشف حال منافقان نام برد، اعتبار اینکه سورهای مکی یا مدنی است، اغلب آیات آن است، وگرنه امکان دارد در سورهی مکی آیاتی مدنی باشد مانند سورهی حج که همه‌اش مکی است بجز آیه‌های آخر آن که از سجده‌ی دوم شروع میشود يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا ارْكَعُوا وَاسْجُدُوا وَاعْبُدُوا رَبَّكُمْ وَافْعَلُوا الْخَيْرَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ (سوره الحج آیه 77). «اى كسانى كه ايمان آوردهايد، ركوع و سجود كنيد و پروردگارتان رابپرستيد و كار خوب انجام دهيد، باشد كه رستگار شويد» و یا در سورهی مدنی آیات مکی باشد مثل سورهی انفال که گفته شده آیه: (وَإِذْ يَمْكُرُ بِكَ الَّذِينَ كَفَرُواْ لِيُثْبِتُوكَ أَوْ يَقْتُلُوكَ أَوْ يُخْرِجُوكَ وَيَمْكُرُونَ وَيَمْكُرُ اللّهُ وَاللّهُ خَيْرُ الْمَاكِرِينَ((انفال / 3) «و [ياد كن] هنگامى را كه كافران در باره تو نيرنگ مىكردند تا تو را به بند كَشَند يا بكُشند يا [از مكّه] اخراج كنند، و نيرنگ مىزدند، و خدا تدبير مىكرد، و خدا بهترين تدبيركنندگان است» در آن مکی است.[2] ب : ویژه گیهای مدنی: مدنی آن سوره های است که بعد از هجرت نازل شده برابر است که نزول آنها در مدینه باشد و یا غیر مدینه، این تعریف از این سبب صحیح مشهور و جامع است. علت پیدایش این اصطلاح هم این است که حضرت محمد(ص) از طرف 23 سال نبود خود 13 سال در مکه و 10 دیگر در مدینه سپری نموده اند و محل نزول آیات در هر جای و در هر حالت خود شخص شخیص حضرت محمد(ص) بوده اند لذا تا وقتیکه هجرت ننموده بودند آیات منزله را بنام مکی و بعد از هجرت را به اسم آیات مدنی یاد میکنند.[3] چون دولتی اسلامی در مدینه تشکیل شد و طبعأ حفظ و امنیت دولت تقاضای قوانین و مقررات را مینمود. بنابرین سوره ها و آیات مدنی بطوری اغلب متضمن احکام، اوامر، و نواهی، حدود و عقوبات بوده و تمام قوانین مدنی، جنائی، حربی، فامیلی، اجتماعی، مالی و اقتصادی و بین المللی توسط همین سوره ها نازل و بیان شده. این آیات و سوره ها دشمنی یهود و نصارا را با اسلام حکایت مینمود و بایشان راجع به عقائد باطل و تحریفات شان دروازه مناقشه را باز و مفتوح نموده بود. بطور اغلب درین سوره ها خطاب به (یا ایهالذین آمنوا) صورت گرفته زیرا در مدینه مسلمانان قوی شده و دولت اسلامی را تشکیل داده بودند پس لازم بود که ایشان مستقیلأ و به نام دولت اسلامی شان خطاب کردند. آیات و سوره های مدنی غالبأ دراز و طویل است بر خلاف سورهای مکی.[4] سوره های وجود دارد که کاملأ مکی و یا مدنی میباشند. مثلأ: سوره مدثر کاملأ مکی و سوره آل عمران کاملأ مدنی است اما گاهی نیز چنین اتفاق افتاده است که کلی سوره مکی و ولی در آن یک یا چند آیه مدنی هم یافت میشود گاهی بر عکس مثلأ سوره اعراف مکی است ولی آیات ( و اسألهم عن القریة التی کانت حاضرة البحر و إذا أخذ ربک من بنی آدم ) مدنی هستند و هم چنین سوره حج مدنی است اما در آن چهار آیه یعنی از آیه 52 تا آیه 55 مکی میباشد پس واضح گشت که مکی و مدنی بودن سوره ای، اعتباری اکثریت آیات آن میباشد: مانند بعضی از آیات سورهای که پس از هجرت نازل شده اند ولی چون بیشتر آیات ابتدای آن در مکه نازل گشته اند به آنها مکی میگویند.[5] دلیل مدنی بودن سوره نصر: ابوبکر محمد بن حارث ابیض گفته است: که ابوالعباس عبیدالله محمد بن اعین البغدادی و حسان بن ابراهیم کرمانی و امیۀ الازدی از جابربن زید گفت: اولین سوره که از قرآن کریم در مکه نازل شده (اقْرَ أْ بِاسْمِ رَبِّكَ الَّذِي خَلَقَ) میباشد و اولین سوره که در مدینه نازل شده سوره بقره است وسپس سوره های دیگری به ترتیب ذیل نازل گردیده است : آل عمران، انفال، احزاب، مائده، ممتحنه، نصر ، نور، حج، منافقون، مجادله، حجرات، تحریم، جمعه، تغابن و غیره میباشد .[6] پیش در آمد سوره نصر: سوره نصر در مدینه نازل شده و در مورد (فتح مکه) بحث میکند که موجب سر بلندی مسلمانان و انتشار و گسترش اسلام در جزیرة العرب شد. بر اثر ظفر که برای مسلمین در( فتح مکه) نصیب شد ، ناخنهای شرک و گمراهی برکنده شده و دین و امت بتها از بین رفت . خبر از فتح مکه قبل از تحقق آن روشنترین دلیل صدق نبوت حضرت محمد(ص) میباشد.[7] وجه تسمیه سوره نصر: سوره نصر بدین سبب «نصر» نام گرفت که این فرموده خداوند(جل جلاله): (إِذَا جَاء نَصْرُ اللَّهِ وَالْفَتْحُ) افتتاح شده است و مراد از فتح، فتح مکه مکرمه یعنی همان فتح اکبر است که فتح الفتوح نام گرفت. چنان که این سوره بنام «تودیع» نیز نامیده میشود.[8] تودیع: یعنی خدا حافظی، چراکه در آن خبر ضمنی از رحلت پیامبر (ص) است.[9] و یا وجه تسميه سوره عبارت از این است که: اين سوره بدين سبب «نصر» نام گرفت كه با اين فرموده خداي تبارك و تعالي: (إِذَا جَاء نَصْرُ اللَّهِ وَالْفَتْحُ) افتتاح شده است و مراد از آن، فتح مكه مكرمه يعني همان فتح اكبري است كه فتح‌الفتوح نام گرفت. چنان كه اين سوره به‌نام «توديع» نيز ناميده مي‌شود از آن روي كه رسول خدا ص بعد از نزول آن فقط هفتاد روز زنده بودند و در ربيع‌الاول سال دهم هجري به رحمت حق پيوستند. ابن‌عباس رضي‌الله عنهما مي‌گويد: «اين آخرين سوره قرآن كريم از نظر نزول است». ابن‌عمر رضي‌الله عنهما مي‌گويد: «اين سوره در ميانه ايام تشريق بر رسول خدا ص نازل شد پس دانستند كه اين پيام وداع است آنگاه سوار بر ناقه قصوي خطبه مشهور خويش را كه خطبه حجه الوداع است، ايراد نمودند». اما بنا به قولي ديگر: اين سوره قبل از فتح مكه نازل شد و از فتح مكه قبل از وقوع آن خبر مي‌دهد كه اين خود معجزه‌اي از معجزات نبوت مي‌باشد. امام رازي: اين قول را صحيح‌تر مي‌داند. در حديث شريف به روايت ابن‌عباس رضي‌الله عنهما آمده است كه فرمود: چون سوره «نصر» نازل شد، رسول خدا ص فرمودند: «با نزول آن خبر مرگ من به من داده شده است». اصحاب‌رضی الله عنهم نيز بر اين معني متفق‌القول‌اند و ايشان اين معني را از آن روي دانستند كه امر مطلق به تسبيح، تحميد و استغفار دليل بر آن است كه كار ابلاغ دعوت به اتمام رسيده است و اين‌خود اقتضا مي‌كند كه پيام آور حق ص از اين دنيا رخت سفر بر بندد. روايت شده است كه چون اين سوره نازل شد، رسول خدا ص خطابه‌اي ايراد كرده و در آن فرمودند: «إن عبدا خيره الله بين الدنيا وبين لقائه والآخرة، فاختار لقاء الله: همانا خداوند بنده‌اي را در ميان دنيا و ميان آخرت و لقاي خويش مخير گردانيد پس او لقاي خدا را انتخاب كرد». (إِذَا جَاء نَصْرُ اللَّهِ وَالْفَتْحُ) «چون نصرت الهي و فتح فرارسد» يعني: اي محمد ص! آنگاه كه پيروزي الهي برايت عليه دشمنانت قريش به ظهور آيد و مكه بر تو گشوده شود. نصر: عبارت از تأييدي است كه دشمنان با آن مغلوب گرديده و مسلمانان بر آنان برتري پيدا كنند. فتح: گشودن ديار دشمنان و ورود به خانه‌هايشان و نيز گشايش دلهايشان براي پذيرش حق است. پس فرق در ميان «نصر» و «فتح» اين است كه: نصر همچون سببي براي فتح مي‌باشد، از اين جهت ابتدا نصر ذكر شد و سپس فتح بر آن عطف گرديد. مناسبت سوره «نصر» به ماقبلش: هنگام که خداوند(جل جلاله) در آخر سوره (کافرون) خبر از اختلاف دین اسلام ( دین که پیامبر (ص) به آن دعوت میکرد)با دین کفار داد. بعدأ خداوند(جل جلاله) درین سوره تنبیه کرده به اینکه دین کفار به نزدیکی از بین خواهد رفت . دین پیامبر(ص) پیروزی و نصرت را نصیب میشود. وقت آمدن فتح و نصرت به این طرز بیان گردیده است که دین اسلام بیشترین پیرو را با خود دارا میباشد . همچنان درین سوره بیان فضل و مرحمت خداوند(جل جلاله) بر پیامبرش بواسطه نصرت و پیروزی پخش و نشر شدن اسلام و پیش آمدن مردم گروه گروه به دین پیامبر اسلام خبر میدهد.[10] محتوای سوره نصر: علما اجماع دارند به اینکه این سوره (نصر) بسوی فتح مکه و نصرت پیامبر(ص) بالای مشرکین و انتشار دین اسلام از طرف جزیرة العرب و از بین رفتن تاریکی شرک و بت پرستی و خبر دادن به نزدیک بودن اجل پیامبر(ص) و امر نمودن پیامبر(ص) بتسبیح رب، و حمد و استغفاراو اشاره میکند .[11] فضیلت و جایگاه سوره نصر: این سوره در مدینه و بعد از هجرت نازل شده است و در آن بشارت و نوید از پیروزی عظیم میدهد که به دنبال آن مردم گروه، گروه وارد دین خدا(ج) میشوند، و لذا بشکرانه این نعمت بزرگ پیامبر(ص) را دعوت به تسبیح، حمد، و استغفار میکند. گرچه در اسلام فتوحات زیادی رخ داد، ولی فتح یا مشخصات فوق جز «فتح مکه» نبود، بخصوص اینکه: طبق بعضی از روایات، اعراب معتقد بودند: اگر پیامبر اسلام(ص) مکه را فتح کند و برآن مسلط گردد، دلیل بر حقانیت او است: چرا که اگر بر حق نباشد، خدا چنین اجازه را به او نمی دهد، همان گونه که لشکر عظیم «ابرهه» اجازه نداد به همین دلیل بعد از فتح «مکه» مشرکان عرب گروه، گروه وارد اسلام شدند.[12] موضوع و مضمون سوره نصر: چنان که از روایات که گفتیم بر میآید که الله تعالی درین سوره به رسول الله (ص) خاطر نشان ساخته بود که هرگاه فتح اسلام در عرب به پایه تکمیل برسد و مردم در دین خدا(جل جلاله) دسته دسته و جوقه جوقه شامل گردند. آنگاه معنای آن همین است که برای کار که شما به دنیا فرستاده شده بودید انجام یافت. پس از این بشما حکم است که شما در ستایش و تسبیح پروردگار مشغول باشید که فضل خدا(جل جلاله) در انجام دادن آن کار بس بزرگ و رسالت عظیم پیروز شدید و با او تعالی استدعا کنید که اگر در انجام خدمت در این وظیفه بس بزرگ کوتاهی و فراموشی از نزدتان بعمل آمده باشد تا آن را برای تان عفو کند. در این مقام انسان غور و تعمق کند، درمیآبد که بین یک پیامبر و رهبر عموم دنیوی چه تفاوت و اختلاف بس بزرگ وجود دارد. رهبر مادی و دنیوی هرگاه در زندگی اش بمیان آوردن یک انقلاب پیروز گردد که برای بمیان آوردن آن بپا خواسته باشد و قیام کرده باشد پس این پیروزی خود را جشن میگیرد و طی مراسم از خود تجلیل و افتخار میکند ولی اینجا پیامبر خدا(ص) را بنگریم که وی در مدت خیلی اندک (23) سال عقاید، تفکر، اندیشه ها، عادات، اخلاق، تمدن، مدنیت، کلتور و فرهنگ معاشرت، طرز زندگی، سیاست، و استعداد های جنگ و مبارزه و همه شئون یک ملت را دیگر گون ساخت و ملت غرق شده و تباه شده دوره جاهلی را بر سریر و کرسی عظمت و کرامت واقعی بشری نشانده، قابل آن گردانید که جهان کامل را تحت تسخیر خود در آورد و پیشوای ملل جهان گردید وی پس از انجام دادن این کار نامه با عظمت و بزرگ به او حکمی تجلیل مراسم و برگزاری جشن و سرور نه بلکه حکم ستایش، حمد، و تسبیح داده میشود و هدایت میآبد که طلب مغفرت کرده عفو بطلبد و او هم با عجز و انکسار کامل به تعمیل حکم بپردازد.[13] وقت نزول سوره نصر: فتح مکه در سال هشتم هجرت در ماه مبارک رمضان صورت گرفته و این سوره در سال دهم هجرت نازل گردیده که به فتح مکه و فرارسیدن میعاد وفات آنحضرت صلی الله علیه وسلم اشاره میکند ، وروایت شده است که بعد از نزول این سوره حضرت محمد صلی الله علیه وسلم 80 روز زنده گی کرده و در ماه ربیع الاول سال دهم هجرت وفات یافت . این سوره قبل از فتح مکه نازل شده است و همچنان وعده ای است برای رسول الله(ص) که نصرت میکند او را پروردگار به اهل مکه و نظیر این درین قول پروردگار است.[14] (إِنَّ الَّذِي فَرَضَ عَلَيْكَ الْقُرْآنَ لَرَادُّكَ إِلَى مَعَادٍ)[15] ترجمه: هر آئینه آن خدای که فرستاد بر تو قرآن را هر آئینه باز گرداننده است ترا بجای باز گشت. عن ابن عمر(رض) انه قال: هذه السوره نزلت علی رسول الله(ص) اوسط ایام التشریق.[16] از حضرت عبدالله بن عمر(رض) روایت است که سوره هنگام (حجة الوداع )در ایام وسط تشریق( در مقام منی نازل شده) و سپس آن حضرت بر ماده اشترش سوار شده خطبه مشهور حجت الوداع را ارشاد فرمودند.[17] گفته اند: این سوره بعد از صلح حدیبه در سال ششم هجرت و 2 سال قبل از فتح مکه نازل گردید. اما اینکه، بعضی احتمال داده اند: بعد از فتح مکه در سال دهم هجرت در حجت الوداع نازل شده، بسیار بعید است: چرا که تعبیرات سوره با این معنا سازگار نیست: زیرا خبر از یک حادثه مربوط به آینده میدهد، نه گذشته.[18] سبب نزول سوره نصر: ( عن عبدالله ابن عباس رضی الله تعالی عنهما قال: کان عمر یدخلنی مع اشیاخ بدر فکان بعضهم وجد فی نفسه، فقال لم تدخل هذا معنا و لنا آبناء مثله فقال عمر إنهُ من حیث علمتم فدعا ذات یوم فآد خله معهم فمارئیت آنه دعانی یومئذ ألالیریهم، قال ماتقولونه فی قول الله تعالی «إِذَا جَاء نَصْرُ اللَّهِ وَالْفَتْحُ» فقال بعضهم: أمرنا ان نحمد الله و نستغفره إذا نصرنا و فتح علینا، و سکت بعضهم، فلم یقل شیئأ، فقال لی أکذاب تقول یا بن عباس فقلت: لا فقال: ما تقول؟ قلت: هو اجل رسول الله(ص) آعمله له، قال: إذا جاء نصر الله و فتح و ذالک علامۀ اجلک فسبیح بحمد ربک و ستغفره انه کان توابا، فقال عمر: لا اعلم منها الا ماتقول.)[19] ترجمه : عبدالله ابن عباس (رضی الله عنهما) میفرماید: حضرت عمر(رضی الله عنه) مرا در مجلس خود با بزرگانیکه در غزوه بدر شرکت کرده بودند فرامیخواندند. این امر را عده ای از بزرگان ناگوار تلقی کرده گفتند که پسران ما نیز همانند این پسرند، پس این پسر چرا با ما شریک مجلس ساخته میشود؟ (امام بخاری و ابن جریر تصریح کرده گفته اند که گوینده این سخن حضرت عبدالرحمن بن عوف(رض) بودند.) حضرت عمر(رض) در پاسخ فرمودند که مقام این پسر را از حیث علم شما میدانید. سپس روزی ایشان، شیوخ پدر (شرکت کرده ها در غزوه بدر) را فرا خواسته مرا نیز در جمله ایشان فراخواندند. من دانستم که امروز برای آن فرا خوانده شده ام تا معلوم گردد که من چرا در این مجلس فرا خوانده می شوم، حضرت عمر(رض) در آن گفت و شنید از بزرگان پرسیدند که شما پیرامون (نصر) چه میدانید؟ عده ای گفتند الله تعالی به ما حکم داده است که هرگاه نصرت وامداد خداوند تعالی برسد و فتح نصیب ما گردد و با ید از الله تعالی ستایش و استغفار کنیم. عده دیگری گفتند که مقصود از آن فتح و پیروزی بر دژها و شهرهاست و برخی هم سکوت کردند. سپس حضرت عمر(رض) از من پرسیدند، ابن عباس شما نیز در این باره همین طور میگویید؟ من گفتم خیر؟ سپس گفتند چه میگویید؟ من عرض کردم مقصود از این سوره اجل رسول الله(ص) است. در این سوره به آن حضرت خبر داده شده که هرگاه نصرت و فتح الله تعالی نصیب تان گردد سپس این علامت آن است که وقت و زمان تان به پایه تکمیل رسیده، سپس الله تعالی را ستایش و استغفار کنید. به این گفتار حضرت عمر(رض) فرمودند من نیز پیرامون این سوره جز از این چیزی بیش نمیدانم که شما گفته اید. در روایت این افزوده شده که حضرت عمر(رض) به بزرگان شامل غزوه بدر گفتند: شما مردم چه طور مرا ملامت میکنید در حالکیه علت اشتراک این پسر در مجلس شما مشاهده گردید.[20] چند روایتی دیگری نیز در بارۀ نزول این سوره نقل گردیده است، ما از میان آنها روایت امام احمد را برمی‌گزینیم: محمّد پسر ابوعدی، از داوود، و او از شعبی، و او از مسروق روایت کرده است که عائشه گفته است: پیغمبر خدا صلّی الله علیه وآله وسلّم در اواخر زندگی خود این فـرموده‌اش را بسیار تکرار میکرد: (سبحان الله وبحمده , أستغفر الله وأتوب إليه). پاک و منزّه یزدان است و من حمد و ثنای او را میگویم. از خـدا طلب آمرزش می‌کنم، و توبه می‌نمایم و به سویش برمیگردم. و می‌فرمود: (إن ربي كان أخبرني أني سأرى علامة في أمتي , وأمرني إذا رأيتها أن أسبح بحمده وأستغفره إنه كان توابا ). پروردگارم به من اطّلاع داده است من نشانه‌ای را در میان امّت خود خواهم دید، و به من دستور فـرموده است وقتی که آن نشانه را دیدم به تسبیح و تقدیس او بپردازم و حمد و ثنای او را بگویم و از او طلب آمرزش کنم. او بسیار توبه‌پذیر Normal 0 false false false EN-US X-NONE FA MicrosoftInternetExplorer4 /* Style Definitions */ table.MsoNormalTable {mso-style-name:"Table Normal"; mso-tstyle-rowband-size:0; mso-tstyle-colband-size:0; mso-style-noshow:yes; mso-style-priority:99; mso-style-qformat:yes; mso-style-parent:""; mso-padding-alt:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt; mso-para-margin:0cm; mso-para-margin-bottom:.0001pt; mso-pagination:widow-orphan; font-size:10.0pt; font-family:"Times New Roman","serif";} است. ا
تعداد سوره های قرآنی که (114) میرسد به 4 چهار قسم تقسیم شده مطول، مئین، مثانی، و مفصل. الف – مطول: یعنی سوره های دراز و طویل که هفت سوره است. بقره، آل عمران، مائده، انعام، اعراف، و انفال. ب – مئین: یعنی سوره های که آیات آنها زیاتر از صد باشد. ج – مثانی: یعنی سوره های که آیات آنها کمتر از صد باشد. و از این سبب میگویند که نسبت به سوره های مطول و مئین زیاد تکرار و قرائت میشود. د – مفصل: عبارت است از سوره های کوتاه که در قسمت آخر قرآن نوشته میشود و از این لحاظ مفصل میگویند که بسبب مختصر و کوتاه بودن زود زود توسط بسم الله جدا میشوند. و این سوره ها از از سوره حجرات شروع و با آخر قرآن ختم میگردد.[1] مکی و مدنی بودن سوره ها: برای درک بیشتر کتاب خدا لازم است انسان مکی و مدنی قرآن را بشناسد زیرا وقتی که انسان مکان و مناسبت زمان صدور امری را بداند فهمش نسبت بدان چیز عمیق‌تر و تصورش دقیق‌تر خواهد بود، مقصود از مکی قسمتی از قرآن است که در عهد اول نبوت بر رسول‌الله صلی الله علیه وسلم نازل شده است یعنی زمانی که رسول‌الله صلی الله علیه وسلم در مکه بودند و مشرکان را به یکتاپرستی و مسائل کلی انسانی دعوت می‌کردند و همه‌ی مخاطبان یا غالب آنان کافر و منکر بودند، آیاتی که در زمان پیش از هجرت نازل شده چه در خود مکه و چه در خارج از مکه، مکی به شمار می‌روند. و مقصود از آیات مدنی قسمتی از قرآن است که در عهد دوم نبوت رسول‌الله صلی الله علیه وسلم یعنی هنگامی که مسلمانان قدرتی یافته و برای خود دولتی تشکیل داده بودند، نازل شده است. در این آیات مسلمانان و مؤمنان مورد خطاب هستند و قوانین اجتماعی و تعالیم اخلاقی که باید بین آنها اجرا شود فروآمده است. علمای اسلام عنایت فراوانی به تشخیص مکی و مدنی داشته و دارند و در این مورد اوقات زیادی را صرف تحقیق و تتبع آن کرده‌اند اما در نتیجه آن اختلاف نظر دارند که در اینجا نزدیکترین قول به صواب را می‌آوریم. طبق این قول تعداد سوره‌هایی که در مدینه نازل شده است بیست است: 1- بقره، 2- آل‌عمران، 3- نساء، 4- مائده، 5- انفال، 6- توبه، 7- نور، 8- احزاب، 9- محمد، 10- فتح، 11- حجرات، 12- حدید، 13- مجادله، 14- حشر، 15- ممتحنه، 16- جمعه، 17- منافقون، 18- طلاق، 19- تحریم، 20- نصر و تعداد سوره‌های مورد اختلاف دوازه است 1- فاتحه، 2- رعد، 3- رحمن، 4- صف، 5- تغابن، 6- مطففین، 7- قدر، 8- بینه، 9- زلزله، 10- اخلاص، 11- فلق، 12- ناس. و بقیه‌ی سوره‌های قرآن بالا تفاق مکی است. خصوصیات وویژگیهای سوره ها: الف : ویژگیهای مکی : 1- از جهت ضوابط الف ـ هر سورهای که در آن سجده باشد مکی است. ب ـ هر سورهای که در آن (یأیها الناس) باشد و (یأیها الذین امنوا) نباشد مکی است جز سورهی حج که مکی است و در آخر آن (یأیها الذین امنوا) آمده است. ج ـ هر سورهای که در آن لفظ (کلا) آمده است مکی است. و در نیمه‌ی اول قرآن لفظ کلا اصلا نیامده است. د ـ هر سورهای که با حروف مقطعه شروع شده بجز بقره و آل‌عمران مکی است و در سورهی رعد اختلاف است. 2- از جهت موضوع الف ـ هر سورهای که در آن قصه آدم و ابلیس آمده بجز بقره مکی است. ب ـ هر سورهای که در آن قصه‌‌ی امتها و پیامبران گذشته است بجز بقره وآل‌عمران مکی است. ج ـ در سوره‌های مکی مورد خطاب در غالب کفارند. د ـ در سوره‌های مکی اصول شرع و توحید و دلائل آن و دعوت به فضائل آمده و مقدار کمی هم از تفصیلات قانونی در آنها صحبت شده است. هـ ـ در سوره‌های مکی غالب آیات کوتاه هستند. اما سوره‌های مدنی که بعد از استقرار دولت اسلامی نازل شدند، احکام و حدود و کفارات و تعلیمات اخلاقی و اجتماعی در آنها بیان شده است، آیات آنها غالبا طولانی و خود سوره‌ها نیز غالبا طولانی هستند. از ویژگیهای موضوعی آنها می‌توان خطاب به مومنان، مجادله با اهل کتاب، و کشف حال منافقان نام برد، اعتبار اینکه سورهای مکی یا مدنی است، اغلب آیات آن است، وگرنه امکان دارد در سورهی مکی آیاتی مدنی باشد مانند سورهی حج که همه‌اش مکی است بجز آیه‌های آخر آن که از سجده‌ی دوم شروع میشود يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا ارْكَعُوا وَاسْجُدُوا وَاعْبُدُوا رَبَّكُمْ وَافْعَلُوا الْخَيْرَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ (سوره الحج آیه 77). «اى كسانى كه ايمان آوردهايد، ركوع و سجود كنيد و پروردگارتان رابپرستيد و كار خوب انجام دهيد، باشد كه رستگار شويد» و یا در سورهی مدنی آیات مکی باشد مثل سورهی انفال که گفته شده آیه: (وَإِذْ يَمْكُرُ بِكَ الَّذِينَ كَفَرُواْ لِيُثْبِتُوكَ أَوْ يَقْتُلُوكَ أَوْ يُخْرِجُوكَ وَيَمْكُرُونَ وَيَمْكُرُ اللّهُ وَاللّهُ خَيْرُ الْمَاكِرِينَ((انفال / 3) «و [ياد كن] هنگامى را كه كافران در باره تو نيرنگ مىكردند تا تو را به بند كَشَند يا بكُشند يا [از مكّه] اخراج كنند، و نيرنگ مىزدند، و خدا تدبير مىكرد، و خدا بهترين تدبيركنندگان است» در آن مکی است.[2] ب : ویژه گیهای مدنی: مدنی آن سوره های است که بعد از هجرت نازل شده برابر است که نزول آنها در مدینه باشد و یا غیر مدینه، این تعریف از این سبب صحیح مشهور و جامع است. علت پیدایش این اصطلاح هم این است که حضرت محمد(ص) از طرف 23 سال نبود خود 13 سال در مکه و 10 دیگر در مدینه سپری نموده اند و محل نزول آیات در هر جای و در هر حالت خود شخص شخیص حضرت محمد(ص) بوده اند لذا تا وقتیکه هجرت ننموده بودند آیات منزله را بنام مکی و بعد از هجرت را به اسم آیات مدنی یاد میکنند.[3] چون دولتی اسلامی در مدینه تشکیل شد و طبعأ حفظ و امنیت دولت تقاضای قوانین و مقررات را مینمود. بنابرین سوره ها و آیات مدنی بطوری اغلب متضمن احکام، اوامر، و نواهی، حدود و عقوبات بوده و تمام قوانین مدنی، جنائی، حربی، فامیلی، اجتماعی، مالی و اقتصادی و بین المللی توسط همین سوره ها نازل و بیان شده. این آیات و سوره ها دشمنی یهود و نصارا را با اسلام حکایت مینمود و بایشان راجع به عقائد باطل و تحریفات شان دروازه مناقشه را باز و مفتوح نموده بود. بطور اغلب درین سوره ها خطاب به (یا ایهالذین آمنوا) صورت گرفته زیرا در مدینه مسلمانان قوی شده و دولت اسلامی را تشکیل داده بودند پس لازم بود که ایشان مستقیلأ و به نام دولت اسلامی شان خطاب کردند. آیات و سوره های مدنی غالبأ دراز و طویل است بر خلاف سورهای مکی.[4] سوره های وجود دارد که کاملأ مکی و یا مدنی میباشند. مثلأ: سوره مدثر کاملأ مکی و سوره آل عمران کاملأ مدنی است اما گاهی نیز چنین اتفاق افتاده است که کلی سوره مکی و ولی در آن یک یا چند آیه مدنی هم یافت میشود گاهی بر عکس مثلأ سوره اعراف مکی است ولی آیات ( و اسألهم عن القریة التی کانت حاضرة البحر و إذا أخذ ربک من بنی آدم ) مدنی هستند و هم چنین سوره حج مدنی است اما در آن چهار آیه یعنی از آیه 52 تا آیه 55 مکی میباشد پس واضح گشت که مکی و مدنی بودن سوره ای، اعتباری اکثریت آیات آن میباشد: مانند بعضی از آیات سورهای که پس از هجرت نازل شده اند ولی چون بیشتر آیات ابتدای آن در مکه نازل گشته اند به آنها مکی میگویند.[5] دلیل مدنی بودن سوره نصر: ابوبکر محمد بن حارث ابیض گفته است: که ابوالعباس عبیدالله محمد بن اعین البغدادی و حسان بن ابراهیم کرمانی و امیۀ الازدی از جابربن زید گفت: اولین سوره که از قرآن کریم در مکه نازل شده (اقْرَ أْ بِاسْمِ رَبِّكَ الَّذِي خَلَقَ) میباشد و اولین سوره که در مدینه نازل شده سوره بقره است وسپس سوره های دیگری به ترتیب ذیل نازل گردیده است : آل عمران، انفال، احزاب، مائده، ممتحنه، نصر ، نور، حج، منافقون، مجادله، حجرات، تحریم، جمعه، تغابن و غیره میباشد .[6] پیش در آمد سوره نصر: سوره نصر در مدینه نازل شده و در مورد (فتح مکه) بحث میکند که موجب سر بلندی مسلمانان و انتشار و گسترش اسلام در جزیرة العرب شد. بر اثر ظفر که برای مسلمین در( فتح مکه) نصیب شد ، ناخنهای شرک و گمراهی برکنده شده و دین و امت بتها از بین رفت . خبر از فتح مکه قبل از تحقق آن روشنترین دلیل صدق نبوت حضرت محمد(ص) میباشد.[7] وجه تسمیه سوره نصر: سوره نصر بدین سبب «نصر» نام گرفت که این فرموده خداوند(جل جلاله): (إِذَا جَاء نَصْرُ اللَّهِ وَالْفَتْحُ) افتتاح شده است و مراد از فتح، فتح مکه مکرمه یعنی همان فتح اکبر است که فتح الفتوح نام گرفت. چنان که این سوره بنام «تودیع» نیز نامیده میشود.[8] تودیع: یعنی خدا حافظی، چراکه در آن خبر ضمنی از رحلت پیامبر (ص) است.[9] و یا وجه تسميه سوره عبارت از این است که: اين سوره بدين سبب «نصر» نام گرفت كه با اين فرموده خداي تبارك و تعالي: (إِذَا جَاء نَصْرُ اللَّهِ وَالْفَتْحُ) افتتاح شده است و مراد از آن، فتح مكه مكرمه يعني همان فتح اكبري است كه فتح‌الفتوح نام گرفت. چنان كه اين سوره به‌نام «توديع» نيز ناميده مي‌شود از آن روي كه رسول خدا ص بعد از نزول آن فقط هفتاد روز زنده بودند و در ربيع‌الاول سال دهم هجري به رحمت حق پيوستند. ابن‌عباس رضي‌الله عنهما مي‌گويد: «اين آخرين سوره قرآن كريم از نظر نزول است». ابن‌عمر رضي‌الله عنهما مي‌گويد: «اين سوره در ميانه ايام تشريق بر رسول خدا ص نازل شد پس دانستند كه اين پيام وداع است آنگاه سوار بر ناقه قصوي خطبه مشهور خويش را كه خطبه حجه الوداع است، ايراد نمودند». اما بنا به قولي ديگر: اين سوره قبل از فتح مكه نازل شد و از فتح مكه قبل از وقوع آن خبر مي‌دهد كه اين خود معجزه‌اي از معجزات نبوت مي‌باشد. امام رازي: اين قول را صحيح‌تر مي‌داند. در حديث شريف به روايت ابن‌عباس رضي‌الله عنهما آمده است كه فرمود: چون سوره «نصر» نازل شد، رسول خدا ص فرمودند: «با نزول آن خبر مرگ من به من داده شده است». اصحاب‌رضی الله عنهم نيز بر اين معني متفق‌القول‌اند و ايشان اين معني را از آن روي دانستند كه امر مطلق به تسبيح، تحميد و استغفار دليل بر آن است كه كار ابلاغ دعوت به اتمام رسيده است و اين‌خود اقتضا مي‌كند كه پيام آور حق ص از اين دنيا رخت سفر بر بندد. روايت شده است كه چون اين سوره نازل شد، رسول خدا ص خطابه‌اي ايراد كرده و در آن فرمودند: «إن عبدا خيره الله بين الدنيا وبين لقائه والآخرة، فاختار لقاء الله: همانا خداوند بنده‌اي را در ميان دنيا و ميان آخرت و لقاي خويش مخير گردانيد پس او لقاي خدا را انتخاب كرد». (إِذَا جَاء نَصْرُ اللَّهِ وَالْفَتْحُ) «چون نصرت الهي و فتح فرارسد» يعني: اي محمد ص! آنگاه كه پيروزي الهي برايت عليه دشمنانت قريش به ظهور آيد و مكه بر تو گشوده شود. نصر: عبارت از تأييدي است كه دشمنان با آن مغلوب گرديده و مسلمانان بر آنان برتري پيدا كنند. فتح: گشودن ديار دشمنان و ورود به خانه‌هايشان و نيز گشايش دلهايشان براي پذيرش حق است. پس فرق در ميان «نصر» و «فتح» اين است كه: نصر همچون سببي براي فتح مي‌باشد، از اين جهت ابتدا نصر ذكر شد و سپس فتح بر آن عطف گرديد. مناسبت سوره «نصر» به ماقبلش: هنگام که خداوند(جل جلاله) در آخر سوره (کافرون) خبر از اختلاف دین اسلام ( دین که پیامبر (ص) به آن دعوت میکرد)با دین کفار داد. بعدأ خداوند(جل جلاله) درین سوره تنبیه کرده به اینکه دین کفار به نزدیکی از بین خواهد رفت . دین پیامبر(ص) پیروزی و نصرت را نصیب میشود. وقت آمدن فتح و نصرت به این طرز بیان گردیده است که دین اسلام بیشترین پیرو را با خود دارا میباشد . همچنان درین سوره بیان فضل و مرحمت خداوند(جل جلاله) بر پیامبرش بواسطه نصرت و پیروزی پخش و نشر شدن اسلام و پیش آمدن مردم گروه گروه به دین پیامبر اسلام خبر میدهد.[10] محتوای سوره نصر: علما اجماع دارند به اینکه این سوره (نصر) بسوی فتح مکه و نصرت پیامبر(ص) بالای مشرکین و انتشار دین اسلام از طرف جزیرة العرب و از بین رفتن تاریکی شرک و بت پرستی و خبر دادن به نزدیک بودن اجل پیامبر(ص) و امر نمودن پیامبر(ص) بتسبیح رب، و حمد و استغفاراو اشاره میکند .[11] فضیلت و جایگاه سوره نصر: این سوره در مدینه و بعد از هجرت نازل شده است و در آن بشارت و نوید از پیروزی عظیم میدهد که به دنبال آن مردم گروه، گروه وارد دین خدا(ج) میشوند، و لذا بشکرانه این نعمت بزرگ پیامبر(ص) را دعوت به تسبیح، حمد، و استغفار میکند. گرچه در اسلام فتوحات زیادی رخ داد، ولی فتح یا مشخصات فوق جز «فتح مکه» نبود، بخصوص اینکه: طبق بعضی از روایات، اعراب معتقد بودند: اگر پیامبر اسلام(ص) مکه را فتح کند و برآن مسلط گردد، دلیل بر حقانیت او است: چرا که اگر بر حق نباشد، خدا چنین اجازه را به او نمی دهد، همان گونه که لشکر عظیم «ابرهه» اجازه نداد به همین دلیل بعد از فتح «مکه» مشرکان عرب گروه، گروه وارد اسلام شدند.[12] موضوع و مضمون سوره نصر: چنان که از روایات که گفتیم بر میآید که الله تعالی درین سوره به رسول الله (ص) خاطر نشان ساخته بود که هرگاه فتح اسلام در عرب به پایه تکمیل برسد و مردم در دین خدا(جل جلاله) دسته دسته و جوقه جوقه شامل گردند. آنگاه معنای آن همین است که برای کار که شما به دنیا فرستاده شده بودید انجام یافت. پس از این بشما حکم است که شما در ستایش و تسبیح پروردگار مشغول باشید که فضل خدا(جل جلاله) در انجام دادن آن کار بس بزرگ و رسالت عظیم پیروز شدید و با او تعالی استدعا کنید که اگر در انجام خدمت در این وظیفه بس بزرگ کوتاهی و فراموشی از نزدتان بعمل آمده باشد تا آن را برای تان عفو کند. در این مقام انسان غور و تعمق کند، درمیآبد که بین یک پیامبر و رهبر عموم دنیوی چه تفاوت و اختلاف بس بزرگ وجود دارد. رهبر مادی و دنیوی هرگاه در زندگی اش بمیان آوردن یک انقلاب پیروز گردد که برای بمیان آوردن آن بپا خواسته باشد و قیام کرده باشد پس این پیروزی خود را جشن میگیرد و طی مراسم از خود تجلیل و افتخار میکند ولی اینجا پیامبر خدا(ص) را بنگریم که وی در مدت خیلی اندک (23) سال عقاید، تفکر، اندیشه ها، عادات، اخلاق، تمدن، مدنیت، کلتور و فرهنگ معاشرت، طرز زندگی، سیاست، و استعداد های جنگ و مبارزه و همه شئون یک ملت را دیگر گون ساخت و ملت غرق شده و تباه شده دوره جاهلی را بر سریر و کرسی عظمت و کرامت واقعی بشری نشانده، قابل آن گردانید که جهان کامل را تحت تسخیر خود در آورد و پیشوای ملل جهان گردید وی پس از انجام دادن این کار نامه با عظمت و بزرگ به او حکمی تجلیل مراسم و برگزاری جشن و سرور نه بلکه حکم ستایش، حمد، و تسبیح داده میشود و هدایت میآبد که طلب مغفرت کرده عفو بطلبد و او هم با عجز و انکسار کامل به تعمیل حکم بپردازد.[13] وقت نزول سوره نصر: فتح مکه در سال هشتم هجرت در ماه مبارک رمضان صورت گرفته و این سوره در سال دهم هجرت نازل گردیده که به فتح مکه و فرارسیدن میعاد وفات آنحضرت صلی الله علیه وسلم اشاره میکند ، وروایت شده است که بعد از نزول این سوره حضرت محمد صلی الله علیه وسلم 80 روز زنده گی کرده و در ماه ربیع الاول سال دهم هجرت وفات یافت . این سوره قبل از فتح مکه نازل شده است و همچنان وعده ای است برای رسول الله(ص) که نصرت میکند او را پروردگار به اهل مکه و نظیر این درین قول پروردگار است.[14] (إِنَّ الَّذِي فَرَضَ عَلَيْكَ الْقُرْآنَ لَرَادُّكَ إِلَى مَعَادٍ)[15] ترجمه: هر آئینه آن خدای که فرستاد بر تو قرآن را هر آئینه باز گرداننده است ترا بجای باز گشت. عن ابن عمر(رض) انه قال: هذه السوره نزلت علی رسول الله(ص) اوسط ایام التشریق.[16] از حضرت عبدالله بن عمر(رض) روایت است که سوره هنگام (حجة الوداع )در ایام وسط تشریق( در مقام منی نازل شده) و سپس آن حضرت بر ماده اشترش سوار شده خطبه مشهور حجت الوداع را ارشاد فرمودند.[17] گفته اند: این سوره بعد از صلح حدیبه در سال ششم هجرت و 2 سال قبل از فتح مکه نازل گردید. اما اینکه، بعضی احتمال داده اند: بعد از فتح مکه در سال دهم هجرت در حجت الوداع نازل شده، بسیار بعید است: چرا که تعبیرات سوره با این معنا سازگار نیست: زیرا خبر از یک حادثه مربوط به آینده میدهد، نه گذشته.[18] سبب نزول سوره نصر: ( عن عبدالله ابن عباس رضی الله تعالی عنهما قال: کان عمر یدخلنی مع اشیاخ بدر فکان بعضهم وجد فی نفسه، فقال لم تدخل هذا معنا و لنا آبناء مثله فقال عمر إنهُ من حیث علمتم فدعا ذات یوم فآد خله معهم فمارئیت آنه دعانی یومئذ ألالیریهم، قال ماتقولونه فی قول الله تعالی «إِذَا جَاء نَصْرُ اللَّهِ وَالْفَتْحُ» فقال بعضهم: أمرنا ان نحمد الله و نستغفره إذا نصرنا و فتح علینا، و سکت بعضهم، فلم یقل شیئأ، فقال لی أکذاب تقول یا بن عباس فقلت: لا فقال: ما تقول؟ قلت: هو اجل رسول الله(ص) آعمله له، قال: إذا جاء نصر الله و فتح و ذالک علامۀ اجلک فسبیح بحمد ربک و ستغفره انه کان توابا، فقال عمر: لا اعلم منها الا ماتقول.)[19] ترجمه : عبدالله ابن عباس (رضی الله عنهما) میفرماید: حضرت عمر(رضی الله عنه) مرا در مجلس خود با بزرگانیکه در غزوه بدر شرکت کرده بودند فرامیخواندند. این امر را عده ای از بزرگان ناگوار تلقی کرده گفتند که پسران ما نیز همانند این پسرند، پس این پسر چرا با ما شریک مجلس ساخته میشود؟ (امام بخاری و ابن جریر تصریح کرده گفته اند که گوینده این سخن حضرت عبدالرحمن بن عوف(رض) بودند.) حضرت عمر(رض) در پاسخ فرمودند که مقام این پسر را از حیث علم شما میدانید. سپس روزی ایشان، شیوخ پدر (شرکت کرده ها در غزوه بدر) را فرا خواسته مرا نیز در جمله ایشان فراخواندند. من دانستم که امروز برای آن فرا خوانده شده ام تا معلوم گردد که من چرا در این مجلس فرا خوانده می شوم، حضرت عمر(رض) در آن گفت و شنید از بزرگان پرسیدند که شما پیرامون (نصر) چه میدانید؟ عده ای گفتند الله تعالی به ما حکم داده است که هرگاه نصرت وامداد خداوند تعالی برسد و فتح نصیب ما گردد و با ید از الله تعالی ستایش و استغفار کنیم. عده دیگری گفتند که مقصود از آن فتح و پیروزی بر دژها و شهرهاست و برخی هم سکوت کردند. سپس حضرت عمر(رض) از من پرسیدند، ابن عباس شما نیز در این باره همین طور میگویید؟ من گفتم خیر؟ سپس گفتند چه میگویید؟ من عرض کردم مقصود از این سوره اجل رسول الله(ص) است. در این سوره به آن حضرت خبر داده شده که هرگاه نصرت و فتح الله تعالی نصیب تان گردد سپس این علامت آن است که وقت و زمان تان به پایه تکمیل رسیده، سپس الله تعالی را ستایش و استغفار کنید. به این گفتار حضرت عمر(رض) فرمودند من نیز پیرامون این سوره جز از این چیزی بیش نمیدانم که شما گفته اید. در روایت این افزوده شده که حضرت عمر(رض) به بزرگان شامل غزوه بدر گفتند: شما مردم چه طور مرا ملامت میکنید در حالکیه علت اشتراک این پسر در مجلس شما مشاهده گردید.[20] چند روایتی دیگری نیز در بارۀ نزول این سوره نقل گردیده است، ما از میان آنها روایت امام احمد را برمی‌گزینیم: محمّد پسر ابوعدی، از داوود، و او از شعبی، و او از مسروق روایت کرده است که عائشه گفته است: پیغمبر خدا صلّی الله علیه وآله وسلّم در اواخر زندگی خود این فـرموده‌اش را بسیار تکرار میکرد: (سبحان الله وبحمده , أستغفر الله وأتوب إليه). پاک و منزّه یزدان است و من حمد و ثنای او را میگویم. از خـدا طلب آمرزش می‌کنم، و توبه می‌نمایم و به سویش برمیگردم. و می‌فرمود: (إن ربي كان أخبرني أني سأرى علامة في أمتي , وأمرني إذا رأيتها أن أسبح بحمده وأستغفره إنه كان توابا ). پروردگارم به من اطّلاع داده است من نشانه‌ای را در میان امّت خود خواهم دید، و به من دستور فـرموده است وقتی که آن نشانه را دیدم به تسبیح و تقدیس او بپردازم و حمد و ثنای او را بگویم و از او طلب آمرزش کنم. او بسیار توبه‌پذیر Normal 0 false false false EN-US X-NONE FA MicrosoftInternetExplorer4 /* Style Definitions */ table.MsoNormalTable {mso-style-name:"Table Normal"; mso-tstyle-rowband-size:0; mso-tstyle-colband-size:0; mso-style-noshow:yes; mso-style-priority:99; mso-style-qformat:yes; mso-style-parent:""; mso-padding-alt:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt; mso-para-margin:0cm; mso-para-margin-bottom:.0001pt; mso-pagination:widow-orphan; font-size:10.0pt; font-family:"Times New Roman","serif";} است. ا
+ نوشته شده در شنبه ۱۳۹۰/۰۸/۲۸ ساعت 8:21 توسط محمد عثمان اریب
|